Yazar : Ashton

Ashton Cl10 Sib Klarnet Klarnetin tarihçesi:Batı Avrupa`da 17. yüzyılda kulanılan Chalumeau, klarnetin gelişmemiş ilk şekliydi. Chalumeau sözcüğünün kökeni Fransızca olup, kamışlı nefesli çalgıların genel adıdır. 170`lü yılarda Alman çalgı yapımcısı J.C.Dener, Chalumeau`yu geliştirerek klarnetin ilk şeklini oluşturmuştur. Genel olarak Dener`ın Chalumeau`yu geliştirerek klarneti icat etiği söylenir. J.C. Dener, klarnetin perdeleri, ses delikleri, ağızlık (bek) kısımlarında yaptığı yeniliklerde klarnetin ilk kez üçüncü ve beşinci armoniklerini kulanılabilecek hale getirmiştir. Klarnet, zaman zaman 18.yüzyılın ilk yarısında da kısıtlı ses bölümleri eklenerek kulanıldı. Bu yüzyılda kısıtlı kulanılmasının nedeni belki de gelişimindeki eksikleri idi. Batı Avrupa`da 17. yüzyılda kulanılan Chalumeau, klarnetin gelişmemiş ilk şekliydi. Chalumeau sözcüğünün kökeni Fransızca olup, kamışlı nefesli çalgıların genel adıdır. 170`lü yılarda Alman çalgı yapımcısı J.C.Dener, Chalumeau`yu geliştirerek klarnetin ilk şeklini oluşturmuştur. Genel olarak Dener`ın Chalumeau`yu geliştirerek klarneti icat etiği söylenir. J.C. Dener, klarnetin perdeleri, ses delikleri, ağızlık (bek) kısımlarında yaptığı yeniliklerde klarnetin ilk kez üçüncü ve beşinci armoniklerini kulanılabilecek hale getirmiştir. Klarnet, zaman zaman 18.yüzyılın ilk yarısında da kısıtlı ses bölümleri eklenerek kulanıldı. Bu yüzyılda kısıtlı kulanılmasının nedeni belki de gelişimindeki eksikleri idi. 180`lü yılarda birçok orkestrada klarnet kulanılmaktaydı. Oda müziğinde klarnetin yeri, Mozart tarafından pekiştirilmiştir. Solo olarak kulanımı, 180`lere kadar devam etmiştir. 180-1840 yıları arası, konçerto seslendirenlerin ve mekanik gelişmelerin yapıldığı yılardı. 1812`de Ivan Müler, Paris Konservatuar`ına yeni tasarladığı klarneti sundu. Müler`in geliştirildiği bu klarnet, 13 tuşlu olup, Dener`den bu yana yapılmış en gelişmiş klarnet idi. J.C. Dener, klarnetin perdeleri, ses delikleri, ağızlık (bek) kısımlarında yaptığı yeniliklerde klarnetin ilk kez üçüncü ve beşinci armoniklerini kulanılabilecek hale getirmiştir. Klarnet, zaman zaman 18.yüzyılın ilk yarısında da kısıtlı ses bölümleri eklenerek kulanıldı. Bu yüzyılda kısıtlı kulanılmasının nedeni belki de gelişimindeki eksikleri idi. Klarnet tarihinde son yenilikçi ise Hyacinthe Klose`dir. 1839 yılında Boehm sistemini bulmuştur. Bu sistem, bilinen sistemler arasında en gelişmiş olanıdır. Theobald Boehm`in flüt için geliştirdiği bu sistem, örnek alınarak klarnete uygulanmış, Theobald Boehm`den sonra da sistem bu adla anılmaya başlanmıştır. Boehm, ayrıca bir dizi yüzük şeklinde perdeler icat ederek, farklı uzaklıktaki perdelerin açılıp kapanmasını sağlayacak yeni perdeleri keşfetmiştir. 1840 yılından günümüze kadar olan süreç aşağıdaki dönemlere ayrılabilir; 1840-1860 Mekanik gelişme devam eti. Tahta nefesli sazlar, solo eserler ve konser programlarında yer almaya başladı. 1860-190 solo eserler hemen hemen yok oldu. Klarnet sonatları ve oda eserleri daha çok seslendirildi. 190-1925 bestecilerin artan talepleri doğrultusunda teknikte büyük ilerlemeler kaydedildi. 1925`ten bu güne üflemeli saz solistleri, radyo ve kayıt programlarına yeniden katılmaya başladılar. Klarnete kulanılan iki çeşit perde sistemi vardır. Boehm sistemi klarnet, 1830 yılında Boehm flütünden geliştirilmiştir. Bu sistem oluşturulur iken temel düşünce şuydu. Perde yapısının rahat kulanımından ziyade, akustiğin oluşması önemliydi. Eski sistemin ses sorunu ve teknik alandaki yetersizliği de düşünülerek, Boehm sistemi klarnet oluşturulmuştur. Beohm perde sistemi, klarnete tatbik edilmiş en önemli perde sistemidir. Bu sistem, klarnet, saksafon, obua`da kulanılmış ve Fagot`ta melez olarak kulanılmıştır. Albert sistemde, çapraz parmak pozisyonu kulanılır. Boehm sisteminde ise parmak kulanımı farklıdır. Albert (Auler) sistemi daha çok Almanya, Türkiye ve Balkanlarda tercih edilen bir sistemdir. Albert perde sisteminin, Boehm sisteminden önce yaygın bir kulanımı vardı. Albert (Auler) sistemi klarnete, saksafon`da olduğu gibi silindir delikler de vardır. Bazı tarihsel görüşler şöyledir; Klarnetin atası chalumeau`dur. İlk gerçek kamışlı sazdır. 160`lü yıların sonlarında ortaya çıkmıştır. Fazla esnek değildi, sadece 1,5 oktav ses genişliğine sahip idi.Johan Christoph Dener (Nürnberg) ve oğlu Jacob, klarnete daha fazla ses genişliği kazandıracak oktav perdesini eklediler. Daha çok sesin duyulmasını sağlayan oktav (klarnete 12.perde) perdesiyle klarnet, daha ince seslere çıkabiliyordu. Böylelikle klarnet, diğer tahta nefeslilerden ayırt edici bir ses rengine sahip oldu. Chalumeau üzerinde yapılan bu değişik eklemeler ve ilerlemeler nedeniyle J.C.Dener, klarnetin mucidi diye bilinir. Klarnetin yapısı, diğer tahta nefeslilerden farklıdır. Klarnet, silindirik bir yapıya sahip iken, diğer tahta nefesliler konik bir yapısal özelik gösterir. 170`lü yıların sonlarında, klarnete gelişmeye yönelik pek çok iyileştirmeler yapılmıştır. Daha fazla delikler eklenmiş ve ses deliklerinin farklı kesilme şekileri denenmiştir. Ivan Müler, 13 tuşlu bir klarnet modeli geliştirmiştir. Bu klarnet, 180`lü yıların sonuna kadar yaygın kulanılmıştır. Klose ve Bufet, flüt parmak sistemini klarnete uyguladılar. Baset klarnet, (tenor) genelikle FA` ya uyarlanmış bir klarnet olup, Mozart`ın konçertosunu ve Quintet`ini bestelediği klarnet`tir. Arkadaşı Anton Stadler, Baset boru virtüözü idi. Mozart, bu klarnetin yumuşak ve koyu tonuna hayrandı. Klarnet için yazılmış önemli eserler; Mozart`ın Konçerto ve Quintet`i, Brahams`ın iki sonatı op.120 ve Quintet`i. Bazı klarnet icracıları; Anton Stadler (170`lerin sonu), Richart Muhlfield (180`lerin ortası ve sonu) ve yakın zamanda da Stanley Drucker (New York Filarmoni Şefi), Richard Stotlzman (bağımsız solist), Lary Combs (Chicago senfoni şefi), James Pyne (Ohio Devlet Üniversitesinde seçkin bir eğitim bilimci), Anthony Giglioti (Philedelphia şefi ve Temple Üniversitesinde eğitim bilimci) ve Jon Manesa genç solist, Eastman Fakültesinde kayıt sanatçısı.Klarnetler, beş parçanın birleşmesinden oluşur, bunlar: * Bek* Fıçı* Üst Gövde* Alt Gövde* Kalak