Yazar : Alter Yayıncılık

Aşkı Memnu - Halid Ziya Uşaklıgil İstanbul´un Eyüp semtinde doğdu. Uşakizadeler diye anılan ve bir kolu İzmir’e yerleşerek halı ticaretiyle uğraşan Uşaklı Helvacızadeler ailesine mensuptur. Babası halı tücarı Halil Efendi, Uşak´tan İzmir’e göçmüş varlıklı bir ailedendi. Halid Ziya, o sırada İstanbul´a yerleşmiş olan Halil Efendi ile Behiye Hanım’ın üçüncü çocuğu olarak dünyaya geldi. Mahale mektebindeki ilk eğitiminin ardından Fatih Askeri Rüştiyesi´ne devam eti. 93 Harbi’nin başlaması ile Halil Efendi’nin işleri bozulunca[2] aile, İzmir’e yerleşti ve Halit Ziya öğrenimini İzmir Rüştiyesi’nde sürdürdü. Ardından İzmir´de Ermeni Katolik rahiplerinin çocukları için kurulmuş yatılı bir okula devam ederek Fransızcasını geliştirdi, Fransız edebiyatını yakından tanıdı. Fransızca çeviri denemeleri yaptıktan sonra henüz öğrenci iken ilk yazılarını yayımlamaya başladı. Önce İzmir çevresinde kendini tanıtı. Bazı edebi yazılarını İstanbul’da Hazine-i Evrak adlı önemli bir dergide “Mehmet Halid” adıyla yayımladı. İlk yazısı Hazine-i Evrak’ta çıkan “Deniz Danası”dır. İlk edebi yazısı (mensur şir) “Aşkımın Mezarı” ise Tercüman-ı Hakikat’te yayımlandı (23 Nisan 183). 184’te Envar-ı Zeka’ya tercümeler yaptı. Tevfik Nevzat ve Bıçakçızade Hakı’yla birlikte “Nevruz” dergisini çıkarmaya başladı (13 Mart - 27 Ağustos 184 arasında on sayı). Burada Alfred de Muset, Victor Hugo gibi Fransız romantiklerinden nesir halinde şir tercümeleri, Louis Figuier’den popüler fenle ilgili yazılar ve derginin ilavesi olarak George Ohnet’nin “Demirhane Müdürü” adlı romanını yayımladı. İstanbul’a giderek hariciyeci olmak için başvurdu, başvurusu kabul edilmeyince İzmir’e döndü. İstanbul´da bulunduğu süre içinde Fransız edebiyat tarihi ile ilgili olarak uzun süredir yazmak istediği kitabı yazdı. Garbdan Şarka Seyale-i Edebiye: Fransa Edebiyatının Numune ve Tarihi adlı kitabı 185´te 84 sayfa olarak basıldı. Bu eser, onun basılan ilk kitabıdır ve Türkçede basılmış ilk Fransız edebiyatı tarihi olma özeliği taşır. İzmir´e döndükten sonra İzmir Rüştiyesi’nde Fransızca öğretmenliği yaptı, öğretmenliğe devam ederken Osmanlı Bankası’nda çalışmaya başladı. İzmir İdadisi´nin açılmasından sonra öğretmenliğe bu okulda devam eti, Fransızcanın yanı sıra Türk Edebiyatı dersleri verdi.