Yazar : İş Bankası Kültür Yayınları

Büyük Hezimet Balkan Harpleri’Nde Osmanlı Ordusu-Edward J. Erickson Büyük Hezimet Balkan Harpleri’nde Osmanlı Ordusu - Edward J. Erickson 1912-13 Balkan Harpleri, Osmanlı İmparatorluğu’nun fili sonunu ve müstakbel Türkiye Cumhuriyeti’nin siyasi ve demografik yapısını belirleyen dönüm noktasını teşkil ederler. Balkan ülkelerinin kurduğu itifakın Trakya, Makedonya ve Arnavutluk’taki Osmanlı ordularını imha etmesi neticesinde, Osmanlı Türkleri altı asırdan beri yerleştikleri Balkan topraklarını kaybetiler. Balkan Müslümanları, kendilerine uygulanan planlı veyahut anlık vahşet neticesi atalarının topraklarından sonsuza kadar çıkıp gitmek, muhacir olmak zorunda kaldılar. Balkan Harpleri’nin acı meyveleri, Osmanlı siyasetindeki son çok kültürlülük ve bir arada yaşama istencini de kırarak, Birinci Dünya Savaşı ve sonrasında doruğuna ulaşacak muazam bir toplumsal trajedinin de temelini atı. Hülasa, nereden bakılırsa bakılsın, 1912-13’ün olayları, dolaylı ve dolaysız etkileriyle, modern Balkan, Türk ve hata bir ölçüde Ortadoğu halklarının kimliklerini tayin edici surete belirledi. Bütün bu kader çizici karakterine rağmen, Balkan Harpleri’nin özelikle de askeri yönü çok az sayıda bütüncül çalışmaya konu olmuştur. Bu boşluğu doldurmak üzere önemli bir adım atmış bulunan Amerikalı tarihçi Edward J. Erickson, hem Türkçede hem de diğer dilerde mevcut literatürü mukayeseli olarak kulandığı bu çalışmasıyla Osmanlı Ordusu’nun feci mağlubiyetine yeni bir ışık tutuyor. Yabancı hatıratlarda ve karşı propaganda eserlerinde düzen ile disiplini yerin dibine batırılan Osmanlı Ordusu, tam tersine, Alman akıl hocalarının otuz yılık desteği neticesi muharip birlik teşkilatı ve yeni taruz doktrinleri başta gelmek üzere birçok konuda çağdaşı pek çok Avrupalı ordudan bile ileri durumdaydı. Açıklıkla tespit etiği bu avantajların siyasi entrikalar, beceriksiz istihbarat çalışmaları ve kötü planlama neticesi nasıl boşa harcanıp gitiğini ortaya çıkarmakla kalmayan Erickson, Osmanlı askeriyesinin hatalarından çok çabuk öğrenen esnek zihin yapısını da başarıyla çözümleyerek, Birinci Dünya Savaşı’nda tüm dünyayı şaşırtan Çanakale ve Kut zaferlerinin madi-manevi temelerini de gösteriyor. Bu titiz çalışma gerek Osmanlı gerek modern dünya askeri tarihine ilgi duyan herkes için vazgeçilmez bir ana başvuru kaynağı niteliğindedir.