Yazar : İthaki Yayınları

Esir Şehrin İnsanları - Kemal Tahir "Esir Şehir Üçlemesi" edebiyatımızın güçlü ve klasikleşmiş ismi Kemal Tahir'in başyapıtlarındandır. Her büyük ve klasik yapıt gibi, bir ya da birden çok problematiği mükemel bir biçimde işleyen bu nehir roman dizisinin ilk kitabı olan "Esir Şehrin İnsanları"nda Kemal Tahir, Mütareke Dönemi Osmanlı aydınının ve İstanbul'unun destansı direnişinin ve mücadelesinin benzersiz bir fotoğrafını çekmektedir. Kurtuluş Savaşı öncesinin anlatıldığı pekçok roman yazılmıştır kuşkusuz, ama hiçbiri bu denli edebi ve ölümsüz olamamıştır. "Türkiye'yi, Türkleri sahiden tanımak isteyen yerli yabancı herkes Kemal Tahir'i okumak, anlamak zorundadır. "1910 yılında İstanbul'da dünyaya gelen Türk edebiyatının ünlü romancılarından Kemal Tahir, Galatasaray Lisesi'ndeki eğitimini yarıda bırakarak çalışmaya başlıyor. Avukat katipliği, çeşitli gazete ve yayın evlerinde çevirmenlik ve editörlük yapan Kemal Tahir, 1932 yılından 1938 yılına kadar 6 yıl boyunca, dönemin en ünlü gazetelerinden Tan gazetesinin yazı işleri müdürlüğünü de yapıyor. 1938 yılında Nazım Hikmet ile birlikte askeri isyana teşvikten yargılanıyor ve 15 yıl ceza alarak bunun 12 yılını hapis yatıyor. 1950'de Adnan Menderes hükümetinin çıkartığı genel afla serbest kalan Tahir, 195 yılındaki 6-7 Eylül olaylarında tekrar göz altına alınarak hapse giriyor. 1960 yılından sonra kendini tamamen roman yazmaya adayan Tahir, kendini "kendi halkını hapishanede tanıyan insan" olarak tanımlıyor. 1967 yılında TRT tarafından da filmi çekilen ancak daha sonra sansürlenerek yakılan "Yorgun Savaşçı" adlı kitabıyla Yunus Nadi Roman ödülünü, 1968 yılında ise "Devlet Ana" ile TDK Roman ödülünü alıyor. Köy enstitüleri, tek parti dönemi, Kurtuluş Savaşı öncesi Osmanlı İmparatorluğu, mütareke dönemi ve sonrasında Kurtuluş Savaşı mücadelesi ile ilgili yazdığı romanlarla büyük başarı kazanan Kemal Tahir, romanlarında kulandığı eleştirel dilini ise hiç kaybetmiyor. Türkçeyi çok iyi kulanan edebiyatçılardan birisi olan Kemal Tahir, ilk baskısı yapılan bazı kitaplarının ikinci baskılarında beğenmediği yerleri düzelterek yeni düzeltmeler yapıyor ve yayınlanmasını sağlıyor.   Kemal Tahir'in mütareke dönemi ve Kurtuluş Savaşı'nı anlatığı Esir Şehir, tek bir kitaba sığmadığı için Esir Şehrin İnsanları, Esir Şehrin Mahpusu ve Yol Ayrımı olarak 3 ayrı kitap halinde basılıyor. İlk kez 1952 yılında Yeni İstanbul gazetesinde günlük halde yayınlanan roman, Osmanlı İmparatorluğu'nun en zayıf dönemi olan mütareke döneminde başlıyor. İşgal altındaki başkent İstanbul'da, Osmanlı İmparatorluğu'nun ve Kuvayi Miliye'nin tarafını tutanlarla birlikte işgale ve her şeye kayıtsız kalanlar da bulunuyor.  Başkahraman Osmanlı aristokratı Paşazade Kamil Bey'in İstanbul'a geldikten sonra gördüğü vahim durum ve içinde yaşadığı büyük değişim, arka planda Kurtuluş Savaşı dönemi ile birlikte adeta dantel gibi işleniyor. Babası, 2. Abdülhamit'in vezirlerinden birisi olan Paşazade Kamil Bey, yine bir paşa kızı olan eşi Nermin Hanım ve kızı ile birlikte 1916 yılında Avrupa'dan İstanbul'a dönüyor. Ancak seyahat etikleri gemi Çanakale Boğazı'ndan girdiğinde Osmanlı İmparatorluğu'nun durumunu sadece Avrupa'daki gazetelerden takip eden Kamil Bey büyük bir şok yaşıyor. Önceleri eniştesinin konağında kalan Kamil Bey, burada Kerkük üzerine İngilizlerle yapılan pazarlıkları gördükçe durumdan hoşlanmıyor ve kendi evine taşınmaya karar veriyor. Evi tamir etirirken Galatasaray Lisesi'nden arkadaşı Ahmet Bey ile karşılaşıyor ve değişim başlıyor. 1920 yılında İstanbul tamamen işgal altında bulunuyor. Arkadaşı Ahmet Bey aracılığı ile cesareti ile nam salmış Karadayı gazetesi sahibi Nedime Hanım ile tanışıyor.  Kamil Bey, o güne kadar Anadolu'daki hareketen ve direnişten hiç haberi olmadığını ve yabancı basının da gerçekleri yansıtmadığını anlıyor. İlk kitap İnönü Zaferi, Kamil Bey'in 7 yıl kürek mahkumiyeti ve eşi Nermin Hanım'dan boşanması ile sona eriyor.   Halit Refiğ'in de söylediği gibi Kurtuluş Savaşı dönemini, Türkleri ve Türkiye'yi anlamak isteyen yerli, yabancı herkesin mutlaka Kemal Tahir romanlarını okuması tavsiye ediliyor.  Kemal Tahir'in "Esir Şehir" üçlemesine ait birinci kitabı Esir Şehrin İnsanları, bugüne kadar yazılan tüm Kurtuluş Savaşı dönemi romanları arasında bir efsane sayılıyor. İlk kez 1956 yılında basımı yapılan Esir Şehrin İnsanları kitabı, 2016 yılında İthaki Yayınları tarafından basılarak tekrar okuyuculara sunuluyor.  .