Yazar : İletişim Yayınevi

OSMANLI’DA EKONOMİK YAPI VE DIŞ BORÇLAR Emine Kıray, elinizdeki kitabında, 19. yüzyılda dünya ekonomisi ile Osmanlı ekonomik ve siyasî yapısının etkileşmesi çerçevesinde imparatorluk ekonomisinde nelerin değiştiğini araştırıyor. Kıray’ın bir odak-konusu da, dış borçlar. Osmanlı sarayı, aldığı borçlardan yatırım, üretim artışı için yararlanmak yerine bunları, âyan, eşraf, tücar gibi gruplar arasında dengeler oluşturmak ve kendi denetimini artırmak amacıyla kulandı. Osmanlı devletine borç veren devletler de, bu ilişkiden, Osmanlı ekonomi ve siyasetinde isteklerine uygun değişiklikler gerçekleştirmek için yararlandılar. Yazar, 19. yüzyılda Osmanlı’yı temelden etkileyen değişimlerin 16. yüzyıl sonuyla 17. yüzyıl başlarında filizlendiğini ortaya koyuyor. Dış borçlanmanın artmasında önemli etken, merkezî otoritenin zayıflaması yüzünden vergi gelirlerinin azalışıydı. Ve dış borçlanma, dünya ekonomisiyle bütünleşmeyi hızlandırdı. Dış borçlanma aynı zamanda, tüketim malarına talebin artmasını, ithalata yükselmeyi, birçok sektörün çöküşünü getirdi. Kıray, borçların ödenemeyişinin nedenlerini ve sonuçlarını analiz ediyor. Yazarın görüşü, dış borçlanmayla sağlanan fonların bürokrasi tarafından “Batılılaşma” yolundaki reformlar için kulanılması sonucu, tipik bir sömürge yapısının oluşmadığı. Kıray borçlanmayla biçimlenen ekonomik yapı ve sınıf ilişkilerinin büyümeyi ve borç ödemeyi sürdüremeyen bir sistem yaratığını tesbit ediyor.